خوب نيست كه آدم آخر ماه رمضان برسد و طبق معمول حسرت فرصت هاي از دست رفته را داشته باشد هرچه حسرت در آينده هست، از همين الان حرصش را بخورد بهتر است و يقيناً بيشتر به آن خواهد رسيد. 

اثر حداقلي و حداكثري روزه

يكي از راه ها بسيار مهم براي اينكه از رمضان و فرصت هاي قشنگ آن بيشتر استفاده را بكنيم اين است كه:

غرض هايي كه خدا از صيام دارد، از روزه دارد، اين غرض ها را در آن غور كنيم و غواصي كنيم.دل بدهيم. نه اينكه خودمان را در اختيار اين عمل زيبا و شريف و نيك مثل روزه قرار بدهيم و بگوييم خوب حالا ما را ببرد ديگر، كه حالا يك كاري با ما بكند، آن كاري كه با ما خواهد كرد اثر حداقلي روزه است.

اثر حداكثري روزه اين است كه به روزه بگوييم كه تو مي خواهي با ما چكار كني؟ تا تو را كمك كنيم اين را مي گويند، آگاهانه و عارفانه با احكام ديني برخورد كردن.

اين برخورد را شما با نماز هم مي توانيد داشته باشيد. به نماز بگوييد كه تو با من چكار مي خواهي بكني؟ اين شبيه همان همكاري بيمار و پزشك است كه مي گويند خيلي وقتها پيش شرط مهم در درمان است.

كمك هاي روحي ما به روزه براي تأثير گذاري بيشتر

براي اينكه از روزه رمضان كه بزرگ ترين و حجيم ترين تكليف اين ماه است، كامل استفاده كنيم بايد برويم از روزه بپرسيم كه تو با ما چي كار داري بعد خود ما كمك كنيم روزه را، در اين كه اين تاثير را بگذارد.

كمك اول ما با معرفت خود ما است.

كمك دوم ما با تصديق ما.

كمك سوم ما با تلقين ما است.

يكي از شغل هايي كه دين براي انسان ايجاد مي كند اين است كه ما از فكرمان در تلقين استفاده بكنيم. بايد از اراده بي عمل استفاده بكنيم همانند فوتبال كه مي گويند فوتباليست بايد بدون توپ بدود چرا كه دويدن بدون توپ در زمين به قصد فريب حريف و فضاسازي انجام مي شود. اراده بدون عمل يعني چه؟ كاري نمي خواهد انجام بدهي. اراده مي كني كه هيچ كاري نكني همين، اراده مي كني.

ماه رمضان نزد مسلمانان هند با جمعيتي بيش از 200 ميليون نفر، از اهميت خاصي برخوردار است، به طوري كه در دهه سوم ماه شعبان و در آستانه فرا رسيدن ماه مهماني خدا، مسلمانان با غبارروبي و تميز كردن مساجد، خود را براي استقبال از ماه مبارك رمضان آماده مي‌كنند.

همچنين مسلمانان با رنگ آميزي و استفاده از انواع خوشبوكننده‌ها و پارچه‌هاي متنوع، با تزيين اماكن و مساجد، زمينه جذب و حضور بيشتر مردم به اين اماكن را در اين ماه فراهم مي‌كنند. مسلمانان در هند به طور معمول، 10 روز آخر ماه مبارك رمضان را به اعتكاف مي‌گذرانند و توجه خاصي به شب‌هاي قدر دارند، به همين علت در شب قدر بهترين لباس‌ها را مي‌پوشند.

مسلمانان اين كشور در شب بيست و هفتم ماه مبارك رمضان به زيارت قبور مي‌روند و بر سر مزار آنان، قرآن تلاوت مي‌كنند. در كشور هند، جمعه آخر ماه مبارك رمضان، جمعه وداع ناميده مي‌شود و به همين مناسبت، مسلمانان به بزرگ‌ترين مسجد شهر مي‌روند و نماز جمعه را برپا مي‌دارند و پنجشنبه شب، خيابان‌هاي مجاور را مسدود كرده و آنجا را پاكيزه مي‌كنند. روزه داران در اين ماه، روزه خود را با نمك، آب و خرما باز مي‌كنند.

كويت

در ماه رمضان، فضاي روحاني و خاصي در سراسر كشور كويت حكم‌فرماست. هرساله در روز آخر شعبان، مراسم ويژه‌اي به نام قريش برگزار مي‌شود كه در اين مراسم، مردم پايان ماه شعبان و فرا رسيدن ماه مبارك رمضان را جشن مي‌گيرند و شيريني و حلواي خاصي را ميان مردم و خانواده‌ها توزيع مي‌كنند.

همچنين در پنج روز اول ماه مبارك، مردم در ديدارهاي خياباني يا با حضور در خانه بزرگان، فرا رسيدن ماه رمضان را به هم تبريك مي‌گويند و در اين چند روز، كمتر كسي در خانه مي‌ماند. مردم در ديوانيه‌ها (كه محل‌هايي براي تجمع اهالي يك قوم يا محله‌اند) براي ديدار و گفت‌وگو با بزرگان خود جمع مي‌شوند و فرا رسيدن ماه مبارك رمضان را به يكديگر تبريك مي‌گويند.

در نيمه ماه رمضان يعني روز پانزدهم نيز مراسم خاصي در اين كشور برگزار مي‌شود، به گونه‌اي كه پس از افطار، كودكان با لباس‌هاي سنتي و نو به خيابان‌ها مي‌آيند و با سردادن سرودهاي محلي ويژه‌اي، اين روز را تبريك مي‌گويند.

از روز اول ماه رمضان در همه محله‌ها و در كنار خيابان‌ها، خيمه‌هايي ديده مي‌شود كه به توزيع افطار ميان مردم مي‌پردازند. در كويت نيز مانند ديگر كشورهاي عربي، افرادي با نام مسحراتي وجود دارند كه در سحرهاي ماه رمضان، مردم را از خواب بيدار مي‌كنند. تاكيد مردم كويت بر اقامه نماز صبح در مساجد، از نكات قابل توجه ديگر كويتي‌هاست.

سعد يكي از ياران امام باقر(ع) مي گويد، هشت نفر مردان نزد امام نشسته بوديم، يادي از رمضان كرديم، حضرت فرمود: نگوييد، اين ماه رمضان است، يا رمضان رفت، و يا رمضان آمد، چون رمضان يكي از نامهاي خداست، هيچ وقت نمي آيد و نمي رود، آنچه مي آيد و مي رود زوال پذير هست ( و خداوند ازلي است) ولكن بگوئيد: ماه رمضان، ماه را به رمضان اضافه كنيد و رمضان نام خداست. اين ماه، ماهي است كه در آن قرآن نازل شده و خداوند اين ماه را آيت و حجت موعودي قرار داد.

سيره ماه رمضان و روزه داران/  كنيد.مهدي احدي امير كلايي

توصيف ماه رمضان با عباراتي؛ نظير ماه اسلام، ماه نزول قرآن، حاكي از آن است كه در نظر امام سجاد (عليه السلام) و در مكتب اهل بيت (عليهم السلام)، ماه مبارك رمضان، عرصه براي تجلي حقيقت اسلام؛ يعني تسليم محض در برابر خداوند متعال است.

اين عرصه، مجالي است تا بندگان خدا به امر و رضاي او، حتي از نيازهاي طبيعي و حلال خود چشم‌پوشي كنند و سر تسليم بر بندگي شكوه مند خالق بي همتاي خويش فرود آورند. رمضان مشتق از �رَمَض� به معناي شدّت حرارت، و حرارت سنگ، بر اثر شدّت حرارت خورشيد آمده است.[1]

همچنين گفته شده كه از �حرّ� گرفته شده كه به معناي برگشت از باديه به شهر مي‌باشد.[2] بنابر اين وقتي گفته مي‌شود، ارْتِمَاضاً [رمض‏] من الحزن؛ يعني باطن آن مرد از غم و اندوه سوخت، يا وقتي گفته مي شود، ارْتِمَاضاً [رمض‏] لِفُلان؛ يعني براى فلانى اندوهگين شد، و همچنين وقتي گفته مي شود، ارْتِمَاضاً [رمضتْ كبدُهُ؛ يعني كبد او تباه شد؛ مثل اين كه گونه‏اى بيمارى آن را مى‏سوزاند.[3]

ramezan-1 ؛ �رمضان� از �رميض�، به معناى ابر و باران در پايان‏ چلّهء تابستان و ابتداى فصل پاييز است كه گرماى تابستان را دور مي‌كند. به اين دليل اين ماه را �رمضان� گفته‌اند كه بدن‌هاى آدميان را از گناهان مي‌شويد.[4] �رمضان� بر گرفته از �رمضت النصل ارمضه رمضاً� است؛ به اين معنا كه نيزه را ميان دو سنگ مي‌گذاشتند و بر آن مي‌كوفتند تا نازك شود.[5] به اين تعبير، رمضان؛ يعنى، انسان خود را ميان طاعت الهى قرار مي‌دهد تا نفس او نرم و آمادهء بندگى شود. معناى �رمضان� در روايات؛ در بسيارى از احاديث اهل بيت‏(عليهم السلام) از گفتن كلمهء �رمضان� به تنهايى نهى شده و سفارش شده است كه آن‌را �ماه رمضان� نام گذارند؛ زيرا �رمضان� يكى از اسماى الهى است.[6]

از امام علي(عليه السلام) نقل شده است: �نگوييد رمضان، بلكه بگوييد ماه رمضان و احترام آن را رعايت كنيد�.[7] امّا در اصطلاح، رمضان نام ماه نهم از ماه‌هاى عربى و ماه روزه اسلامى است و آن ماه نزول قرآن است:

�شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ …�[8]. [9] حقيقت و باطن ماه مبارك رمضان هر آنچه كه در عالم هستي وجود دارد، حقيقت و باطني دارد؛ زيرا دنيا تنزّل يافتهء عوالم بالا است، هرچه در عالم دنيا است نمونه‌اي است از آنچه در عالم معنا است.

احكام و قوانين الهي هم كه در دنيا به صورت دين و دستورات عبادي ظهور كردند، اسرار و باطني دارند.

هشام بن سالم از سعد نقل مى كند كه گفت ما هشت نفر در محضر امام محمد باقر(عليه السلام) بوديم ، رمضان به ياد ما آمد و از آن سخن گفتيم . امام باقر (عليه السلام) فرمودند :

نگوئيد اين رمضان است، نگوئيد رمضان رفت و رمضان آمد . زيرا رمضان اسمى از اسماى الهى است كه نمى آيد و نمى رود . سخن از آمدن و رفتن براى آن صحيح نيست . فقط آنچه كه زوال پذير و نابود شدنى است مى آيد و مى رود. و در ادامه فرمودند :

بلكه بگوئيد ماه رمضان ، پس ماه را در تلفظ به اسم اضافه كنيد كه اسم (رمضان) اسم خداست ²

در اين رابطه روايت بسيارى از معصومين عليهم السلام به ما رسيده است كه مرحوم كلينى در فروع كافي بابى جداگانه و مستقل در اين زمينه با عنوان :

‹‹باب نهى از گفتن رمضان بدون كلمه ماه ››³ گشوده است .

مرحوم شيخ حر عاملى نيز در كتاب الصوم وسائل الشيعه بابى با اين عنوان دارد :

باب ‹‹مكروه بودن گفتن رمضان بدون اضافه به ماه و حرام نبودن گفتن رمضان به تنهايى و كفاره گفتن رمضان به تنهايى ››در روايتى در بحار الانوار و وسائل الشيعه از امام موسى بن جعفر (عليهماالسلام) از پدران گرامى ايشان از قول حضرت على(عليه السلام) آمده است كه گفتن رمضان به تنهايى بدون اضافه كلمه شهر(ماه) كفاره دارد بايد صدقه بدهد و روزه بگيرد.⁴

از ناحيه علماي عامه (اهل سنت) نيز رواياتى از پيامبر گرامى اسلام در زمينه نهى از گفتن رمضان به تنهايى وارد شده است.⁵

در اين مقاله اشاره اى كوتاه به برخي از امتيازات و اوصاف بر اساس روايات و احاديث معصومين (عليهم السلام) مى شود.